MdV, wie een vliegreis maakt, wil dat dat veilig gebeurt. Op dat vlak is er goed nieuws en slecht nieuws. Goed nieuws, want vliegen is in 2015 weer veiliger geworden dan in 2014, dat statistisch gezien al het veiligste jaar ooit was [Aviation Safety Network statistieken]. Het vliegtuig blijft hierdoor veruit het veiligste transportmiddel ter wereld [investopedia.com]. Als het echter wel mis gaat, dan gaat het ook helemaal mis. Dat is en blijft het slechte nieuws.

De beelden en verhalen van de vreselijke aanslag op vlucht MH17 op 17 juli 2014 staan nog op mijn netvlies gebrand en dat zal voor de anderen hier in de zaal en iedereen die dit debat volgt ongetwijfeld niet anders zijn. 298 inzittenden lieten daarbij het leven. En zij hadden niets aan goede veiligheidsstatistieken.

Voorzitter, op 1 maart jl. hebben de buitenlandwoordvoerders hier in dit huis met onder meer deze staatssecretaris gesproken over het eindrapport en de aanbevelingen van de Onderzoeksraad Voor Veiligheid naar aanleiding van de aanslag en daar is een aantal actiepunten en verbeteringen voor de luchtvaart vastgesteld dat zo snel mogelijk moet worden geïmplementeerd. Om de voortgang te bewaken heeft de VVD-fractie dit debat al relatief snel daarna aangevraagd. En het is het vaste voornemen van mijn fractie om op die voortgang te blijven hameren.

De internationale luchtvaart is vergaand georganiseerd en gereguleerd, als land eigen regels stellen is vrijwel onmogelijk. Het blijkt niet goed mogelijk om urgente zaken via deze luchtvaartfora snel aan te pakken: voorstellen moeten eerst worden ontwikkeld, vervolgens in een werkprogramma worden opgenomen en daarna door een technische commissie verder worden ontwikkeld voordat ze op een jaarlijks congres [ICAO congres 2016: 27 september t/m 7 oktober] kunnen worden aangenomen. En dan moet de uitvoering nog komen. Kortom, zonder iets af te willen doen aan de inzet van het kabinet op dit vlak constateer ik dat pas in 2018 [DRAFT working paper] de eerste maatregelen in gaan in het snelste scenario; ruim vier jaar na de ramp! Hoe reflecteert de staatssecretaris hierop en is zij bereid om met voorstellen te komen om dit proces te versnellen? Ik overweeg hieromtrent een motie.

Inhoudelijk zijn veel maatregelen in de steigers gezet. Mijn fractie let hierbij in het bijzonder op de voortgang bij de ontwikkelingen inzake de bewaarplicht van radargegevens, bij verdere transparantie over gekozen vliegroutes en certificering van maatschappijen volgens de motie Ten Broeke [1 maart 2016, algemene stemmen aangenomen], en het vastleggen van passagiersgegevens, waaronder de nationaliteit.

Wel maakt mijn fractie zich zorgen over de voortgang van het convenant luchtvaartveiligheid. Hoe beoordeelt de staatssecretaris de ontwikkelingen en wanneer denkt zij dit convenant naar de Kamer te kunnen sturen?

Dan, MdV, enkele andere onderwerpen die voor vandaag geagendeerd staan:

Om rampen te voorkomen wordt er alles aan gedaan om het aantal vogels rond Schiphol zo beperkt mogelijk te houden. Daarvoor worden onder meer ganzen bestreden, waar de VVD jaren geleden al op begonnen is te hameren. De rechter in Noord-Holland heeft onlangs verboden dat er nog langer ganzen met hekken bijeen en in een aanhanger worden gedreven om ze daarin te vernietigen, waardoor ze momenteel niet kunnen worden bestreden. De staatssecretaris schrijft dat het nu aan de provincie is om te bepalen hoe hiermee verder te gaan. Maar dit is niet het soort onderwerp waarbij de staatssecretaris op haar handen kan gaan zitten tot het probleem zichzelf heeft opgelost! Bovendien past die houding heel slecht bij haar, wij kenner haar als een politieke doener – dus niet achteruitleunen hier! We hebben niet onlangs vrijwel Kamerbreed opgeroepen tot strengere regelgeving voor recreatieve drones om vervolgens die ganzen daar vrij te laten rondfladderen! En zonder deugdelijk beheer zal het aantal ganzen volgend jaar exponentieel toenemen. Wat gaat de staatssecretaris dus doen om te zorgen dat er nog deze zomer andere bestrijdingsmethodes kunnen worden ingezet? Als het moet, passen we de regelgeving aan op zo’n manier dat deze de toets der rechterlijke kritiek wél kan doorstaan, vindt mijn fractie. Graag een concrete toezegging op beide punten. Ik wil per se niet dat er straks een vliegtuig crasht in een weiland door een ongeluk met een zwerm ganzen, omdat wij hier naar het plafond hebben zitten staren na een rechterlijke uitspraak. Ook hier overweeg ik een motie, maar ik vermoed en hoop dat de staatssecretaris ook na dit signaal wel in actie komt.

In juli vorig jaar maande de Europese Commissie Nederland om nu eindelijk eens haast te maken met het reorganiseren van het luchtruim. Het kabinet reageerde verontwaardigd en schreef terug dat er hard aan wordt gewerkt. Inmiddels staat het project echter “tijdelijk stil” door een tekort aan luchtverkeersleiders, zo schrijft de staatssecretaris. Ook de voorbereidingen voor een nieuw informatiseringssysteem voor de Luchtverkeersleiding lopen door dit tekort vertraging op. Een plan van aanpak is ook nergens te bekennen. Wat is dit voor onzin? Waarom is hier niet eerder op geanticipeerd? Mijn fractie wil dat de staatssecretaris nog vóór de zomer een actieplan naar de Kamer stuurt om het algemene tekort en deze twee concrete projecten op te lossen. Graag een toezegging.

Wij kunnen toch moeilijk allerlei andere landen de les lezen over hun gebrek aan voortgang en ondertussen zelf helemaal níets doen. Kan de staatssecretaris garanderen dat de torendienstverlening in ieder geval niet in gevaar komt? En hoe zit het specifiek wanneer Lelystad Airport open gaat, zijn daar dan wél voldoende luchtverkeersleiders voor?

Het aantal locaties voor wat ‘general aviation’ wordt genoemd (de niet commerciële vluchten en luchtsporten) in Nederland staat onder druk door een combinatie van strengere hoogtebeperkingen rond Schiphol en het aanleggen van de passagiersluchthaven bij Lelystad. Dit is deels onvermijdelijk, maar duidelijkheid over waar deze groep dan wél terecht kan ontbreekt. De proces-coördinator heeft een rapport opgeleverd met nog erg veel “oranje” locaties, waar men terecht nog geen investeringen durft te doen, omdat ze nog altijd kunnen worden afgekeurd. Ik wil de staatssecretaris dan ook met klem oproepen hier vanuit haar coördinerende rol haast mee te maken. Helemaal met het luchtsportseizoen weer voor de deur.