MdV, Schiphol heeft veel om trots op te zijn. Mensen waarderen de goede bereikbaarheid met de auto en het openbaar vervoer, de overzichtelijke indeling, moderne beveiligingscontroles en efficiënte bagage-afhandeling. De overstaptijden zijn kort en de punctualiteit is hoog. Zo’n 300.000 Nederlanders verdienen hun dagelijks brood op of door de luchthaven, die door de forse groei van de afgelopen maanden de luchthaven van Frankfurt in passagiersaantallen voorbij is en nog dit jaar ook het Parijse Charles de Gaulle voorbij zal gaan. Schiphol als tweede luchthaven van Europa, precies in het jaar dat het een eeuw geleden is dat op een toen nog drassig stukje Haarlemmermeer de eerste vliegtuigen landden. Bij deze enorme prestatie betreft best wel eens even bij stil staan.

Een groot en efficiënt Schiphol is uiteraard geen lijstjeshobbyisme of een doel op zich, maar een essentieel onderdeel van Nederland als Europees economisch knooppunt. De regio Amsterdam huisvest vandaag de dag meer dan 2.000 internationale bedrijven, waarvoor de goede bereikbaarheid een zeer belangrijke factor is.

Tegelijkertijd zijn al deze positieve factoren geen reden om de toekomst zorgeloos op ons af te laten komen. Er zijn immers ook legio bedreigingen: van het feit dat de allergrootste klant van Schiphol, KLM, tegenwoordig een Franse werkmaatschappij is tot de opkomst van maatschappijen uit het Midden-Oosten. En ook het verder willen laten doorgroeien van de luchthaven, mét behoud van goede leefbaarheidsmogelijkheden in de omgeving én uitbreidingsmogelijkheden voor Noord-Hollandse gemeenten. Dan laat ik allerlei geopolitieke ontwikkelingen, zoals de situatie in het Verenigd Koninkrijk, nog maar even buiten beschouwing.

Om al deze kansen en bedreigingen in kaart te brengen heeft de staatssecretaris de actieagenda het licht doen zien. Het is geen revolutionair schrijven geworden, maar een samenvoeging van voornamelijk bestaand of reeds aangekondigd beleid. Mijn fractie kan zich er inhoudelijk grosso modo in vinden, al zien we op een aantal gebieden nog wel ruimte en noodzaak voor een paar stappen harder of extra.

Te beginnen met de gebruikerskosten, een van de factoren waar wij nu net wel invloed op uit kunnen oefenen. Deze zijn op Schiphol immers nog altijd erg hoog. Luchtvaartmaatschappijen betalen bijvoorbeeld jaarlijks 280 miljoen euro voor veiligheidsmaatregelen, waar dit bijvoorbeeld bij de luchthaven van Frankfurt 100 miljoen minder is. De verwachting is dat deze kosten in de komende jaren fors door zullen stijgen. Ik las in de krant [Telegraaf d.d. 30-04-2016, p. 4] dat de staatssecretaris dit voor een deel wilde compenseren, maar in de actieagenda staat er niets over. Vindt de staatssecretaris dat de luchtvaart deze kosten zelf moet blijven dragen, of ziet zij hier ook een taak voor de overheid weggelegd? Ik hoor het graag.

Verder lees ik in de actieagenda [p. 25] het volgende intrigerende zinnetje: “Een inventarisatie bij de sector van nationale regeldruk rond Schiphol heeft tot op heden geen aanknopingspunten opgeleverd voor mogelijke verbeteringen.” Dat, MdV, kan natuurlijk niet waar zijn. Hoe belandt zo’n zinnetje in zo’n stuk, zo vraag ik me af? Heeft de sector massaal laten weten dat het luchtvaartbeleid inmiddels optimaal efficiënt is? Of is het nonchalance ten departemente? In 2013 nog heeft de sectorscan logistiek voor 248 miljoen per jaar aan regeldrukverlichting gesuggereerd [Actal Regels in bedrijf: Sectorscan Logistiek 2013, p. 8] Wat is de stand van zaken? En met de kosten voor omgevings- of hygiëneregels? De VVD ziet graag dat de staatssecretaris adviescollege Actal vraagt een volledige doorlichting te maken van de regeldruk die op Schiphol neerslaat. Wat kan er beter, efficiënter en goedkoper? Waar is Schiphol duurder dan concurrenten en hoeveel besparingen levert een en ander op. Graag een reactie. Ik heb zomaar het idee dat het werkt wanneer ik deze van dadendrang vervulde staatssecretaris aanspreek op nonchalance.

Dan, door de verbetering van vliegtuigen en vliegroutes wordt er veel meer milieuwinst behaald dan eerder werd verwacht. Mogelijk 20%, waar rekening is gehouden met 5%. Tot 2020 ziet de luchtvaartsector hier echter niets van terug – en overigens mag ook vanaf dan slechts de helft van de behaalde milieuwinst worden aangewend voor groei, over welke rariteit wij eerder een van de linkse meerderheid verloren gevecht voerden.

Maatschappijen maken echter wel enorme kosten, zo kost het alleen KLM al circa 30 miljoen euro per jaar om via de Polderbaan te vliegen in plaats van via een dichterbij gelegen baan. Vindt de staatssecretaris dit nog wel in evenwicht? Is het niet mogelijk om deze zuinige toestellen vaker op de commercieel aantrekkelijkere banen te laten vliegen? Dat zou immers niet tot extra omgevingsdruk leiden en wél tot aanzienlijke kosten en tijdbesparing. Ik ben benieuwd naar een inhoudelijke reactie op dit punt en overweeg op dit punt een motie, dus een VAO.

Mijn derde concrete punt betreft wonen en leven rond Schiphol. Rond de luchthaven gelegen gemeenten kampen immers met een forse woningopgave, maar op veel locaties bestaan bouwbeperkingen rond aanvliegroutes. De grootste gekkigheid – zoals het niet mogen bouwen van een bungalow tussen bestaande hoogbouw vanwege de luchtvaartveiligheid – is gelukkig inmiddels geschrapt, maar er resteert helaas nog een aantal specifieke knelpunten. De staatssecretaris zou hier voor de zomer over beslissen; dat is volgende week. Gaat ze dit volgens afspraak halen? En het vaststellen van het Luchthavenindelingsbesluit en het Luchthavenverkeersbesluit, ligt dat nog op schema? Uitstel zou voor de regio bijzonder vervelend zijn.

Ik begrijp dat de Omgevingsraad ook op dit gebied een advies moet uitbrengen? Daar zijn wij níet voor. Ruimtelijke ordening is een taak van overheden en alle daar bestaande belangen maken het al langdurig en gecompliceerd genoeg. Kan de staatssecretaris mij toezeggen dat de rol van de ORS hier beperkt blijft tot het vliegverkeer; het normen- en handhavingsstelsel, en dat de ordening op de grond hier niet onder gaat vallen?

Dan tot slot nog enkele woorden over KLM. Duidelijk is dat zowel Air France als KLM grote stappen te zetten hebben om goedkoper en efficiënter te werken en een beter product te leveren. Een duidelijke en zeker niet altijd gemakkelijke opdracht, waar wij ons als politiek zo weinig mogelijk mee moeten bemoeien. Wanneer er echter geprobeerd wordt om Franse problemen op KLM af te wentelen, dan zal de VVD van zich laten horen. En daar zullen we mee doorgaan, waar en wanneer dat ook nodig is.